Czy niedobór potasu i magnezu może być skutkiem przyjmowania leków? Deficyty magnezu i potasu w naszym organizmie mogą mieć różne przyczyny. Do czynników zmniejszających stężenie magnezu czy potasu należy niewłaściwa dieta czy odwodnienie związane z występującą wcześniej biegunką czy wymiotami. W ostatnim czasie coraz częściej zwraca się uwagę, że do zmniejszenia poziomu potasu mogą również przyczynić się równocześnie stosowane przez nas leki. Mało kto wie, ale ich lista jest bardzo szeroka, i często obejmuje także preparaty stosowane przewlekle.
Niektóre leki moczopędne i diuretyki powodują utratę elektrolitów
To jedna z ważniejszych grup leków stosowanych m.in. w kardiologii (np. u osób cierpiących na nadciśnienie tętnicze czy niewydolność serca). Diuretyki wpływają bezpośrednio na nerki powodując zwiększone wydalanie wody, a wraz z nim znacznej części ważnych dla nas elektrolitów m.in. sodu, potasu i magnezu. Należy jednak pamiętać, że nie wszystkie diuretyki (bo taka jest „fachowa” nazwa leków moczopędnych) działają tak samo. Część z nich (tzw. diuretyki oszczędzające potas) przyczyniają się do zwiększenia stężenia potasu we krwi.
Leki przeczyszczające a magnez i potas
Leki przeczyszczające powodują nadmierne wydalanie magnezu i potasu. W warunkach fizjologicznych tylko niewielka część jonów potasu wydalana jest z kałem, przez przewód pokarmowy. Sytuacja ta może ulec gwałtownej zmianie w momencie wystąpienia biegunki lub w przypadku stosowania preparatów przeczyszczających. Środki te działają na wiele sposobów i wskazane są m.in. w leczeniu zaparć czy zespołu jelita drażliwego. Zdarza się jednak, że są nadużywane (np. u osób starszych), przez co może dojść do wystąpienia deficytów podstawowych elektrolitów, w tym oczywiście potasu i magnezu.
Wiele dowodów naukowych sugeruje, że długotrwały stres oksydacyjny przyczynia się do rozwoju szeregu chorób przewlekłych. Stres oksydacyjny: zaburzenie równowagi wolnych rodników i przeciwutleniaczy w organizmie
Glikokortykosteroidy wiążą się ze znaczną utratą magnezu i potasu
Popularnie określane jako tzw. „sterydy”. Leki te wykazują silne działanie przeciwzapalne, dzięki czemu znalazły bardzo szerokie zastosowanie m.in. w terapii chorób reumatycznych (np. RZS, czyli reumatoidalnego zapalenia stawów), dermatologicznych czy w leczeniu astmy oraz przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP). Glikokortykosteroidy mogą być stosowane wziewnie, miejscowo (na skórę), doustnie i dożylnie (w wyjątkowych przypadkach). Sterydy wykazują wiele działań niepożądanych, których rodzaj i nasilenie uzależnione jest od drogi podania. Jednym z nich są zaburzenia elektrolitowe objawiające się m.in. znaczną utratą potasu i magnezu.
Insuliny powodują utratę potasu i magnezu
Warto podkreślić, że zaburzenia gospodarki elektrolitowej (w tym wahania stężenia potasu we krwi) bardzo często towarzyszą cukrzycy. Wykazano, że niedostateczne wykorzystanie glukozy przez tkanki przyczynia się do przesunięcia elektrolitów z tzw. przestrzeni komórkowej do przestrzeni pozakomórkowej, co z kolei prowadzi do znacznego odwodnienia i utraty potasu. Co więcej, deficyt tego pierwiastka może zostać nasilony przez insulinę, która jak wiemy jest podstawowym lekiem u osób z cukrzycą typu 1, a także jest bardzo często stosowana w terapii cukrzycy typu 2.
Bibliografia:
Tong, G.M. and Rude, R.K., 2005. Magnesium deficiency in critical illness. Journal of intensive care medicine, 20(1), pp.3-17.
https://www.health.harvard.edu/staying-healthy/are-your-medications-causing-nutrient-deficiency
