Niedobór potasu i magnezu na skutek przyjmowania leków

07.03.2019
ok. 3 min
skutkiprzyjmowanialekow

Czy niedobór potasu i magnezu może być skutkiem przyjmowania leków? Deficyty magnezu i potasu w naszym organizmie mogą mieć różne przyczyny. Do czynników zmniejszających stężenie magnezu czy potasu należy niewłaściwa dieta czy odwodnienie związane z występującą wcześniej biegunką czy wymiotami. W ostatnim czasie coraz częściej zwraca się uwagę, że do zmniejszenia poziomu potasu mogą również przyczynić się równocześnie stosowane przez nas leki. Mało kto wie, ale ich lista jest bardzo szeroka, i często obejmuje także preparaty stosowane przewlekle.

Niektóre leki moczopędne i diuretyki powodują utratę elektrolitów

To jedna z ważniejszych grup leków stosowanych m.in. w kardiologii (np. u osób cierpiących na nadciśnienie tętnicze czy niewydolność serca). Diuretyki wpływają bezpośrednio na nerki powodując zwiększone wydalanie wody, a wraz z nim znacznej części ważnych dla nas elektrolitów m.in. sodu, potasu i magnezu. Należy jednak pamiętać, że nie wszystkie diuretyki (bo taka jest „fachowa” nazwa leków moczopędnych) działają tak samo. Część z nich (tzw. diuretyki oszczędzające potas) przyczyniają się do zwiększenia stężenia potasu we krwi.

Leki przeczyszczające a magnez i potas

Leki przeczyszczające powodują nadmierne wydalanie magnezu i potasu. W warunkach fizjologicznych tylko niewielka część jonów potasu wydalana jest z kałem, przez przewód pokarmowy. Sytuacja ta może ulec gwałtownej zmianie w momencie wystąpienia biegunki lub w przypadku stosowania preparatów przeczyszczających. Środki te działają na wiele sposobów i wskazane są m.in. w leczeniu zaparć czy zespołu jelita drażliwego. Zdarza się jednak, że są nadużywane (np. u osób starszych), przez co może dojść do wystąpienia deficytów podstawowych elektrolitów, w tym oczywiście potasu i magnezu.

Wiele dowodów naukowych sugeruje, że długotrwały stres oksydacyjny przyczynia się do rozwoju szeregu chorób przewlekłych. Stres oksydacyjny: zaburzenie równowagi wolnych rodników i przeciwutleniaczy w organizmie

Glikokortykosteroidy wiążą się ze znaczną utratą magnezu i potasu

Popularnie określane jako tzw. „sterydy”. Leki te wykazują silne działanie przeciwzapalne, dzięki czemu znalazły bardzo szerokie zastosowanie m.in. w terapii chorób reumatycznych (np. RZS, czyli reumatoidalnego zapalenia stawów), dermatologicznych czy w leczeniu astmy oraz przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP). Glikokortykosteroidy mogą być stosowane wziewnie, miejscowo (na skórę), doustnie i dożylnie (w wyjątkowych przypadkach). Sterydy wykazują wiele działań niepożądanych, których rodzaj i nasilenie uzależnione jest od drogi podania. Jednym z nich są zaburzenia elektrolitowe objawiające się m.in. znaczną utratą potasu i magnezu.

Insuliny powodują utratę potasu i magnezu

Warto podkreślić, że zaburzenia gospodarki elektrolitowej (w tym wahania stężenia potasu we krwi) bardzo często towarzyszą cukrzycy. Wykazano, że niedostateczne wykorzystanie glukozy przez tkanki przyczynia się do przesunięcia elektrolitów z tzw. przestrzeni komórkowej do przestrzeni pozakomórkowej, co z kolei prowadzi do znacznego odwodnienia i utraty potasu. Co więcej, deficyt tego pierwiastka może zostać nasilony przez insulinę, która jak wiemy jest podstawowym lekiem u osób z cukrzycą typu 1, a także jest bardzo często stosowana w terapii cukrzycy typu 2.

Bibliografia:
Tong, G.M. and Rude, R.K., 2005. Magnesium deficiency in critical illness. Journal of intensive care medicine, 20(1), pp.3-17.
https://www.health.harvard.edu/staying-healthy/are-your-medications-causing-nutrient-deficiency

Treści zawarte w serwisie mają wyłącznie charakter informacyjny i nie stanowią porady lekarskiej. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem.

13.10.2021
ok. 4 min

Dieta dla sportowców – porady i zalecenia

Dla sportowców i osób aktywnych fizycznie odpowiedni program żywieniowy ma bardzo duże znaczenie. Sposób odżywiania się jest istotny bez względu na uprawianą dyscyplinę oraz częstotliwość treningów. Przede wszystkim dieta dla sportowca powinna zawierać odpowiednie ilości witamin oraz minerałów. Natomiast ilość węglowodanów i białka w diecie zależy od indywidualnego zapotrzebowania na kalorie oraz rodzaj dyscypliny sportowej. […]

16.09.2021
ok. 3 min

Magnez a zmęczenie

Magnez należy do pierwiastków, których właściwe stężenie w organizmie warunkuje prawidłowe funkcjonowanie wielu układów – wśród których szczególnie wyróżnia się układ nerwowy i mięśniowy. To właśnie wpływ magnezu na układ nerwowy sprawia, że specyfik ten znalazł zastosowanie w walce z sennością i zmęczeniem. W jaki sposób jednak magnez wpływa na witalność organizmu? Czy może on […]

13.08.2021
ok. 3 min

Niskie ciśnienie krwi a sport

W odróżnieniu od nadciśnienia – które jest nie tylko wyjątkowo niebezpieczne dla zdrowia, ale też występuje dużo częściej – osoby o niskim ciśnieniu są stosunkowo zdrowe. Dopiero znaczny spadek ciśnienia sprawia zagrożenie zdrowia, a nawet życia. W takim stanie osoba o obniżonym ciśnieniu zaznaje uczucia zmęczenia i zawrotów głowy, wynika to ze zbyt małego natlenienia […]

obliczapotasukatelin
15.05.2019
ok. 4 min

Jaką rolę odgrywa potas w organizmie człowieka?

Potas należy do głównych makroelementów naszego organizmu, a jego rola w prawidłowym funkcjonowaniu jest nieoceniona. Obecnie poziom wiedzy na temat tego pierwiastka i funkcji jakie pełni jest coraz obszerniejszy. Każdy z nas jest w stanie wymienić jego główne zadania w ustroju. W czym ten pierwiastek nam pomaga, do czego jest niezbędny. Problemy z ciśnieniem krwi […]

ukladnerwowykatelin
25.03.2019
ok. 2 min

Rola magnezu dla właściwego funkcjonowania serca i układu nerwowego

Obecność magnezu w naszym organizmie ma fundamentalne znaczenie dla jego prawidłowego funkcjonowania. Wraz z potasem, sodem i wapniem należy on do czterech głównych kationów naszego organizmu. Natomiast jako jon wewnątrzkomórkowy ilościowo ustępuje miejsca jedynie potasowi. Szacuje się, że w ciele dorosłej, ważącej 70 kg osoby znajduje się ok. 22-26 g magnezu. Magnez obecny jest w […]