Paraliż senny stanowi jedno z najczęściej występujących zaburzeń fazy REM. Aktywność mózgu w fazie REM przypomina aktywność w trakcie czuwania, a niektóre regiony charakteryzują się nawet większa intensywnością i częstością zjawisk elektrycznych. Neurolodzy określili wiele czynników zwiększających ryzyko wystąpienia zaburzeń tego typu o zróżnicowanym nasileniu, np. przemęczenie czy deprywacja snu.
Objawy paraliżu sennego
Wyróżnia się trzy główne czynniki związane ze stanami paraliżu sennego. Pierwszy dotyczy zaburzeń motorycznych, które wiążą się z brakiem możliwości świadomego skurczu mięśni kończyn czy innych części ciała. Ruch mięśni oddechowych jest zachowany, jednak spowolniony i odbywa się z dużym wysiłkiem. Może to być wynik nagłego stresu wywołanego tym niecodziennym zjawiskiem. Drugi czynnik składowy wynika z zaburzeń aktywności śródmózgowia i skutkuje nieprawidłowymi odczuciami związanymi z równowagą. Pacjenci w trakcie epizodów paraliżu sennego mają uczucie unoszenia się ciała i zawirowań w głowie.
Sprawdź też: Żywność ekologiczna – czy jest lepsza od żywności konwencjonalnej?
Odczuwają ruch kończyn bez rzeczywistych skurczy mięśni. Ostatni czynnik dotyczy halucynacji wzrokowych i słuchowych. Pacjenci przeżywający najbardziej intensywne formy paraliżu opowiadają o odczuciu „obecności”, które wynika z przypadkowych impulsów powstających w ośrodkach analizujących odczucia wzrokowe i słuchowe. Jest to objaw lokalnej i spontanicznej nadaktywności neuronów np. w płacie ciemieniowym. Do podobnych zjawisk dochodzi w trakcie ataków padaczkowych.
Przyczyny paraliżu sennego
Jednym z regionów mózgu najbardziej związanych z epizodami paraliżu sennego jest układ limbiczny. Składa się między innymi z podwzgórza, hipokampa i ciała migdałowatego. Odpowiada za przetwarzanie pamięci i emocji. Ciało migdałowate związane jest z reakcjami stresowymi, a jego nadaktywność ma związek z odczuciem „obecności” w pomieszczeniu.
Genetyczne uwarunkowania predyspozycji do wystąpienia epizodów paraliżu sennego są prawdopodobnie związane z gospodarką dopaminergiczną w mózgu. Schizofrenia, depresja, nadużywanie leków o działaniu przeciwlękowym prowadzą do nadmiernego wydzielania dopaminy lub jej niedoborów. Oba skrajne zjawiska prowadzą do nieprawidłowych aktywności układu limbicznego, które mogą przerodzić się w zaburzenia przewlekłe. Specyfika działania receptorów dopaminy jest wypadkową genetyczną. Zmiany w obrębie połączeń synaptycznych związane z nadmierną produkcją receptorów dla dopaminy skutkują podobnymi efektami jak nadmiary i niedobory tego neurotransmitera.
Kulturowe obarczenie epizodów paraliżu sennego sprawiło, że współczesna nauka stosunkowo niedawno zajęła się dokładną analizą przyczyn i skutków tego zjawiska. Do szczególnie interesujących i istotnych klinicznie badań należą te, które analizują długotrwały wpływ powtarzalnych epizodów na anatomię i funkcjonowanie mózgu.
Bibliografia:
Olunu E, Kimo R, Onigbinde EO, et al. Sleep Paralysis, a Medical Condition with a Diverse Cultural Interpretation. Int J Appl Basic Med Res. 2018;8(3):137-142.
Przeczytaj też:
