Od lat kwestia manipulowania ilością serotoniny w mózgu bez stosowania leków jest ważnym obszarem badań w psychiatrii, a ich wyniki mogą pomóc w terapii depresji. Zmienność osobnicza genów kodujących białka biorące udział w regulacji gospodarką serotoniny jest związana z dziedzicznością zaburzeń depresyjnych. W niezbyt odległej przyszłości badania genetyczne pozwolą z dużo większą skutecznością diagnozować obecną depresję i ryzyko jej wystąpienia. Jednak pomimo stałego wzrostu dokładności badań znacznie mniej uwagi poświęca się jak wyniki te mogą doprowadzić do opracowania technik zapobiegania wystąpienia depresji o osób z taką podatnością.
Co to jest serotonina?
Serotonina jest neuroprzekaźnikiem produkowanym w komórkach enterochromatofilnych w przewodzie pokarmowym oraz szyszynce i trombocytach. Powstaje w wyniku przemian enzymatycznych tryptofanu – niezbędnego egzogennego aminokwasu, który musimy dostarczyć wraz z pożywieniem. Serotonina bierze udział w wielu procesach w całym organizmie, od regulacji nastroju po procesy trawienia.
Jak sprawdzić poziom serotoniny?
Test serotoninowy mierzy poziom serotoniny we krwi. Krew pobierana jest z żyły (venipuncture), zazwyczaj z wewnętrznej strony łokcia lub grzbietu dłoni. Igła jest wkłuwana do żyły, a krew jest zbierana do hermetycznej fiolki lub strzykawki. Przygotowanie może się różnić w zależności od konkretnego testu.
Normalny poziom serotoniny
Normalny poziom serotoniny we krwi wynosi od 50 do 200 ng/mL (0,28 do 1,14 µmol/L).
W jaki sposób serotonina wpływa na nasz nastrój?
Artykuł Perreau-Lincka wspomina o wpływie „pozytywnego myślenia” na poziom serotoniny, który badano za pomocą pozytonowej tomografii emisyjnej. Dodatkowo wykazali oni wpływ medytacji na zwiększenie przepływu krwi w korze zakrętu obręczy. Zjawisko to było sprzężone ze zwiększeniem ilości serotoniny. Interakcja między nastrojem a serotoniną nie jest jednak tak prosta. Wynika to z dwukierunkowych zależności: serotonina wpływa na nastrój, a nastrój na serotoninę.
Jak podnieść poziom serotoniny?
Ekspozycja na jasne światło wpływa na poziom serotoniny
Do wyjątkowo ciekawych obserwacji możemy zaliczyć wpływ ekspozycji na jasne światło na syntezę serotoniny. Jasne światło jest standardową metodą leczenia depresji sezonowej, ale najnowsze badania wskazują, że może też znaleźć zastosowanie w leczeniu depresji niesezonowej lub chociaż znacznemu zmniejszaniu jej intensywności. Ponadto sugeruje się również obniżanie tym sposobem stanów depresyjnych u kobiet z zaburzeniami przedmiesiączkowymi lub w ciąży.
Sprawdź też: Wpływ wysiłku fizycznego na układ odpornościowy
Dowody takiego stanu rzeczy są jednak głównie pośrednie. Analiza mózgów osób zmarłych zimą i latem wykazała znaczną różnice w stężeniu serotoniny. Podobny wniosek wynikał z badań prowadzonych na zdrowych ochotnikach, u których stan syntezy serotoniny oceniano poprzez analizowanie stężenia metabolitu serotoniny – kwasu 5-hydroksyindolooctowego (5-HIAA), we krwi żylnej wypływającej z mózgu. Stwierdzono również korelację między syntezą serotoniny a godzinami nasłonecznienia w dniu wykonywania pomiarów, niezależnie od pory roku.
Wysiłek fizyczny zwiększa poziom serotoniny
Trzecią strategią, która może zwiększyć poziom serotoniny w mózgu, są ćwiczenia. Kompleksowy przegląd związku między ćwiczeniami a nastrojem wykazał, że maja one wyraźny wpływ przeciwdepresyjny i przeciwlękowy. Wiele znaczących w skali świata instytucji, takich jak Narodowy Instytut Zdrowia Psychicznego w Stanach Zjednoczonych, prowadzi obecnie wielkoskalowe badania na temat przeciwdepresyjnego działania ćwiczeń. Kluczowe jest opracowanie zestawu ćwiczeń, które charakteryzują się największym wpływem na gospodarkę serotoniną.
Badania krwi żylnej wykazały zwiększoną produkcje metabolitów serotoniny i innych amin biogennych. Może to sugerować kompleksowy wpływ wysiłku fizycznego na samopoczucie – nie tylko związane z serotoniną. Jednym z kluczowych mechanizmów związanych z wpływem ćwiczeń na regulację wydzielania neuroprzekaźników jest znaczne zwiększenie przepływu krwi w naczyniach mózgu i lepszego dotlenienia tkanek.
Odpowiednia dieta zwiększa produkcję serotoniny w mózgu
Czwartym czynnikiem, który ma wpływ na produkcję serotoniny w mózgu, jest dieta. Zwiększone dostarczanie substratu do syntezy serotoniny – tryptofanu, prowadzi do prostego zwiększenia ilości produktu syntezy. Niestety tryptofan jest jednym z rzadziej występujących aminokwasów w pokarmie. Produktu, które zawierają znaczne ilości tryptofanu:
- łosoś
- kurczak
- indyk
- jajka
- szpinak
- posiew
- produkty mleczne
- produkty sojowe
- orzechy
Popularnym mitem szeroko rozpowszechnionym w Internecie jest to, że banany poprawiają nastrój dzięki zawartości serotoniny. Chociaż prawdą jest, że banany zawierają serotoninę, to w takiej formie, w której nie przekracza bariery krew-mózg.
Ryzyko wzrostu poziomu serotoniny i zespół serotoninowy
Rola serotoniny w mózgu pozostaje niejasna. Istnieją dowody na to, że zwiększenie serotoniny może wpływać na nastrój lub stres.
Serotonina ma wpływ na wiele części jakże skomplikowane układu nerwowego. Dlatego zwiększenie poziomu serotoniny tylko w jednej określonej części, w której jest potrzebna, stanowi wyzwanie. Zwiększenie poziomu serotoniny może mieć niezamierzone konsekwencje. W niektórych przypadkach stałe zwiększanie poziomu serotoniny przez długi czas może prowadzić do zespołu serotoninowego. Stan ten jest zwykle wynikiem długotrwałego stosowania niektórych leków, takich jak leki przeciwdepresyjne lub leki na migrenę.
Zespół serotoninowy może powodować objawy, które obejmują:
- suchość w ustach
- niepokój i dezorientacja
- halucynacje
- zmiany ciśnienia krwi i tętna
- nudności i wymioty
- problemy trawienne
Naukowcy wciąż pracują nad tym, aby dowiedzieć się więcej na temat zespołu serotoninowego. Nie wiadomo bowiem, czy objawy mogą wystąpić tylko u osób, które zwiększają poziom serotoniny bez leków.
Bibliografia
Young SN. How to increase serotonin in the human brain without drugs. J Psychiatry Neurosci. 2007;32(6):394-399.
Carlsson A, Svennerholm L, Winblad B. Seasonal and circadian monoamine variations in human brains examined post mortem. Acta Psychiatr Scand Suppl. 1980;280:75-85.
Salmon P. Effects of physical exercise on anxiety, depression, and sensitivity to stress: a unifying theory. Clin Psychol Rev. 2001 Feb;21(1):33-61.
Przeczytaj też:
