Potas należy do głównych makroelementów naszego organizmu, a jego rola w prawidłowym funkcjonowaniu jest nieoceniona. Obecnie poziom wiedzy na temat tego pierwiastka i funkcji jakie pełni jest coraz obszerniejszy. Każdy z nas jest w stanie wymienić jego główne zadania w ustroju. W czym ten pierwiastek nam pomaga, do czego jest niezbędny. Problemy z ciśnieniem krwi bądź pracą serca? Należy m.in. sprawdzić jaki jest poziom potasu w naszym organizmie. Nawracające skurcze mięśni? Być może brakuje nam potasu. W takich sytuacjach bardzo dobrze wiemy, że trzeba zwrócić uwagę na zawartość tego pierwiastka.
Więcej niż jedna funkcja potasu w organizmie człowieka
Jednak wpływ potasu znacznie wykracza poza układ sercowo-naczyniowy i mięśniowy. Jego znaczenie dla sprawnego działania naszego ustroju jest odkrywane, badane, a wiedza na jego temat pełniejsza z każdym dniem. Najprościej rzecz ujmując możemy stwierdzić, że potas posiada więcej niż jedno oblicze. Jest on jednym z pierwiastków biorących udział w utrzymaniu homeostazy, którą najprościej możemy przedstawić jako równowagę środowiska wewnętrznego organizmu. Uczestniczy w zachowaniu równowagi kwasowo-zasadowej i wodnej organizmu.
Gdzie w organizmie człowieka znajduje się potas?
Najwięcej potasu bo aż 98% znajduje się wewnątrz komórek naszego ciała, natomiast pozostałe 2 % to pula zewnątrzkomórkowa. Takie rozmieszczenie potasu, które jest przeciwstawne do sodu (90% znajduje się na zewnątrz komórek, 10% to pula wewnątrzkomórkowa) pozwala na utrzymanie właściwego napięcia elektrycznego na błonie komórkowej, które określa się jako potencjał spoczynkowy. Jest on utrzymywany dzięki pompie sodowo-potasowej, która aktywnie wbrew gradientowi stężeń transportuje jony potasu do wnętrza komórki, a sód na zewnątrz komórki. Natomiast kiedy dochodzi do pobudzenia zmienia się rozmieszczenie pierwiastków po obu stronach błony komórkowej co skutkuje powstaniem potencjału czynnościowego.
Sprawdź też: Ćwiczenia rozciągające, czyli fakty i mity rozciągania
Konsekwencją jest wytworzenie impulsów elektrycznych przekazywanych do kolejnych komórek co pozwala na prawidłowe przewodnictwo w układzie nerwowym. Natomiast w układzie mięśniowym, również w mięśniu sercowym zdolność ta pozwala na prawidłowe kurczenie się i rozkurczanie mięśni. Jak widzimy funkcjonowanie układu nerwowego, mięśniowego oraz serca zależy od potasu. Utrzymanie stałego poziomu tego pierwiastka w naszym organizmie jest gwarantem sprawnej pracy wspomnianych powyżej układów. Jednak to nie wszystko, a kolejne role jakie pełni potas w naszym ustroju zostaną omówione w następnym materiale.
Wpływ potasu na stężenie wapna
Potas zmniejsza wydalanie wapnia z moczem co może mieć wpływ na obniżenie ryzyka rozwoju osteoporozy. Dlatego w profilaktyce oraz przy leczeniu tego schorzenia zalecane jest spożywanie przynajmniej 5 porcji warzyw i owoców dziennie, co wiąże się ze wzrostem podaży potasu. U osób cierpiących na nadciśnienie tętnicze, przyjmujących diuretyki tiazydowe dodatkowo upatruje się korelacji pomiędzy przyjmowaniem tych leków moczopędnych, powodujących utratę potasu z organizmu, a niekorzystnym wpływem na gospodarkę węglowodanową (cukrową).
Wpływ potasu na stężenie sodu
Potas uczestniczy w utrzymaniu prawidłowego ciśnienia tętniczego krwi, a liczne badania potwierdziły jego hipotensyjną rolę u chorych na nadciśnienie. Działanie to jest dość skomplikowane i przebiega na wielu płaszczyznach. Potas wykazuje działanie natriuretyczne, czyli wzmaga wydalanie sodu z moczem. Najwięcej sodu dostarczamy w postaci związku jakim jest chlorek sodu, czyli dobrze nam znana sól. Jak dobrze wiemy sód zatrzymuje wodę w organizmie zmniejszając jej wydalanie przez nerki przez co przyczynia się do wzrostu ciśnienia tętniczego krwi oraz powstawania obrzęków. Dodatkowo potas chroni nerki przed zmianami jakie może wywołać zbyt duża ilość soli jaką dostarczamy do organizmu, a wpływ ten określa się jako nefroprotekcję. Podobnie jest w przypadku naczyń krwionośnych i serca.
Ważna jest równowaga sodowo-potasowa
Zaburzenie proporcji sodu do potasu w naszym ciele oddziałuje na układ nerwowy w taki sposób, że dochodzi do wzrostu oporu jaki krążącej krwi zaczynają stawiać naczynia krwionośne co powoduje wzrost ciśnienia tętniczego krwi. Działanie potasu zmniejsza ten opór i rozszerza naczynia, w następstwie czego ciśnienie tętnicze krwi ulega obniżeniu. Oprócz tego potas powoduje zmniejszenie aktywności dość skomplikowanego układu hormonów i enzymów, opisywanych m. in. skrótem RAA, który powoduje m.in. obkurczenie naczyń krwionośnych, a co za tym idzie wzrost ciśnienia krwi.
Czy poziom potasu w organizmie ma wpływ na udar mózgu?
Ponadto układ ten pobudza wydzielanie np. adrenaliny, noradrenaliny, które przyspieszają pracę serca i podnoszą ciśnienie krwi. Obecność potasu natomiast zmniejsza wrażliwość mięśnia sercowego na te substancje.
Na chwilę obecną istnieje wiele dowodów sugerujących wpływ wysokiej podaży potasu na zmniejszenie ryzyka udarów mózgu. Związku upatruje się głównie w jego wpływie na obniżanie ciśnienia tętniczego krwi. Jednak to nie wszystko, ponieważ niezależnie od wartości ciśnienia potas wykazuje dodatkowe działania ochronne w przypadku ryzyka udarów. Takie jak: zmniejszony rozrost mięśni gładkich naczyń krwionośnych (naczynia nie ulegają pogrubieniu), zmniejszenie produkcji wolnych rodników oraz hamowanie zlepiania płytek krwi odpowiedzialnych za krzepliwość i przylegania makrofagów (komórki układu odpornościowego) do ścian naczyń krwionośnych. Wszystko to obniża ryzyko rozwoju zakrzepicy oraz zwężania światła naczyń krwionośnych co w konsekwencji prowadzi do udaru mózgu.
Ochronna rola potasu w organizmie człowieka
Powyższe ochronne działanie potasu na naczynia krwionośne to nic innego jak zapobieganie rozwojowi zmian miażdżycowych, które dotyczą całego układu krążenia, nie tylko naczyń mózgowych. Jest to kolejne działanie potasu, który ogranicza rozwój miażdżycy.
Bibliografia:
He, F.J. and MacGregor, G.A., 2008. Beneficial effects of potassium on human health. Physiologia plantarum, 133(4), pp.725-735.
Ophir, O., Peer, G., Gilad, J., Blum, M. and Aviram, A., 1983. Low blood pressure in vegetarians: the possible role of potassium. The American journal of clinical nutrition, 37(5), pp.755-762.
Przeczytaj też:
