Amaranthus (szkarłat) jest rodzajem rośliny, który obejmuje około 100 gatunków, z czego około 60 jest uprawianych przez człowieka od ponad 8 000 lat. Ziarna te pochodzą z Ameryki Południowej i w czasach prekolumbijskich stanowiły jeden z głównych pokarmów cywilizacji Inków, Majów i Azteków. Amaranthus jest klasyfikowany jako pseudozboże – oznacza to, że pod względem botanicznym nie należy do grupy, w której skład wchodzi pszenica i żyto, ale jest uprawiany i wykorzystywany w podobny sposób. Jest ziarnem bogatym w sole mineralne, witaminy i błonnik, a ponadto naturalnie bezglutenowym.
Szarłat zwisły – wartości odżywcze
Amaranthus jest bogaty w mangan, którego zawartość w standardowej porcji ziaren (około 250g) przekracza dzienne zapotrzebowanie. Mangan jest pierwiastkiem szczególnie istotnym dla układu nerwowego i postuluje się, że chroni przed oksydacyjnymi uszkodzeniami neuronów, które prowadzą do zaburzenia funkcjonowania tkanki i zwiększenia ryzyka wystąpienia chorób neurodegradacyjnych. Jest również bogaty w magnez, który stanowi składnik regulujący aktywność enzymów dla ponad 300 reakcji chemicznych we wszystkich komórkach.
Powszechność szlaków metabolicznych korzystających z magnezu jako kofaktora dowodzi jak bardzo jon ten jest istotny dla poprawnego funkcjonowania tkanek ludzkich. Jedną z najbardziej podstawowych reakcji korzystających z jonu magnezu jest rozłożenie ATP – uniwersalnego przekaźnika energii w komórce – w procesach syntezy DNA, aktywności pomp białkowych czy nawet wykorzystywania cukrów przez komórki. Znaczne i przewlekłe niedobory magnezu obniżają zdolności komórek nie tylko do prawidłowego funkcjonowania, ale nawet przeżycia. Prócz tych minerałów Amaranthus zawiera również znaczne ilości fosforu i żelaza.
Szarłat zwisły – wykorzystanie
Ziarna i mąka z Amaranthusa są również źródłem przeciwutleniaczy. Są to związki chemiczne o zróżnicowanej budowie, które odpowiadają za usuwanie wolnych rodników i innych reaktywnych związków. Taka detoksykacja jest niezwykle istotna w przypadku komórek o intensywnym metabolizmie, któremu towarzyszy wytwarzanie tych szkodliwych elementów. Obecnie przeciwutleniacze uważa się za jedne z kluczowych czynników zmniejszające negatywne skutki starzenia komórek.
Sprawdź też: Warzywa i owoce bogate w potas
Głównymi przeciwutleniaczami znalezionymi w izolatach z Amaranthusa są kwasy fenolowe, które często występują również w innych roślinach. Należą do nich kwas galusowy, kwas p-hydroksybenzoesowy i kwas wanilinowy. Klasycznie jak w przypadku innych produktów spożywczych – zawartość przeciwutleniaczy jest największa w surowym Amaranthusie, a przetwarzanie (wymaczanie, podgrzewanie i mielenie) znacznie ten poziom obniża.
Szarłat spożywczy – wpływ na organizm
Kolejnym istotnie pozytywnym wpływem Amaranthusa na organizm jest jego aktywność immunoregulacyjna. Stan zapalny jest naturalnym procesem powstającym w organizmie w procesach odpowiedzi immunologicznej, jednak nadaktywność czynników prowadzących do tego zjawiska skutkuje przewlekłymi zapaleniami, które mogą ograniczać się do z początku niezauważalnych lokalnych tkankowo stanów zapalnych. Szczególnie istotne jest to w przypadku błon śluzowych, na których powierzchni może dochodzić do odpowiedzi alergicznej. Przewlekły stan zapalny zwiększa szansę wystąpienia zmian nowotworowych i znacznie obniża zdolność jelita do wchłaniania substancji odżywczych. Badania wykazały, że izolat ze świeżego Amaranthusa obniża ilość markerów prozapalnych i produkcję przeciwciał IgE, które są szczególnie zaangażowane w odpowiedzi alergiczne.
Jednym z bardziej szkodliwych i niepożądanych składników diety jest cholesterol. Jego namiar może prowadzić do występowania zmian miażdżycowych w naczyniach krwionośnych, które znacznie zwiększają ryzyko zawału i udaru. Izolaty z Amaranthusa – nawet w formie oleju – obniżały poziom cholesterolu o około 20%. Może to prawdopodobnie wynikać z obecności w tej roślinie specyficznych i nienasyconych kwasów tłuszczowych.
Bibliografia:
Karamać M, Gai F, Longato E, et al. Antioxidant Activity and Phenolic Composition of Amaranth (Amaranthus caudatus) during Plant Growth. Antioxidants (Basel). 2019;8(6):173.
Sarker U, Oba S. Antioxidant constituents of three selected red and green color Amaranthus leafy vegetable. Sci Rep. 2019;9(1):18233.
Przeczytaj też:
