Sportowcy suplementują elektrolity od 1965 roku. Wtedy to trener Florida Gators zapytał lekarzy, dlaczego jego zawodnicy tak szybko słabną w upale. Odpowiedź lekarzy była prosta: zaburzona gospodarka wodno-elektrolitowa. Zawodnicy tracili zbyt dużo elektrolitów. Ich rozwiązaniem było wynalezienie Gatorade. Czym są elektrolity i dlaczego są ważne? Jakie zanczenie ma równowaga wodno-elektrolitowa w organizmie?
Równowaga wodno-elektrolitowa
Woda i elektrolity są niezbędne dla zdrowia. W chwili urodzenia ciało składa się z około 75 do 80 procent wody. W wieku dorosłym procent wody w organizmie spada do około 60% u mężczyzn i 55% w przypadku kobiet. Zawartość wody w organizmie będzie się zmniejszać wraz z wiekiem.
Co kryje się pod tym „naukowym” pojęciem? Otóż, równowaga wodno-elektrolitowa to nic innego jak właściwa ilość wody i najważniejszych składników mineralnych (np. magnezu i potasu) dostosowana do płci, wieku i aktualnego stanu fizjologicznego organizmu, który jest ściśle powiązany m.in. z naszym trybem życia i stopniem aktywności fizycznej. W przypadku sportowców aspekt ten jest więc szczególnie istotny, gdyż intensywne treningi mogą przyczynić się nie tylko do odwodnienia, ale także do szybszej (niż w przypadku osób rzadziej podejmujących aktywność fizyczną) utraty kluczowych dla zdrowia elektrolitów.
Sprawdź też: Niedobór potasu i magnezu na skutek przyjmowania leków
Obok właściwego doboru składników pokarmowych i skrupulatnie rozpisanego planu treningowego, to właśnie dbałość o tzw. równowagę wodno-elektrolitową organizmu powinna znajdować się na czele listy czynników, na które powinni zwrócić uwagę sportowcy lub osoby intensywnie trenujące.
Kiedy dochodzi do zaburzenia gospodarki wodno-elektrolitycznej?
Płyny znajdują się wewnątrz i na zewnątrz komórek ciała i ich ilość powinna być na względnie stałym poziomie. Średnio około 40% masy ciała to płyny wewnątrz komórek, a 20% to płyny znajdujących się poza komórkami. Elektrolity pomagają organizmowi dopasowywać te wartości, aby zachować zdrową równowagę wewnątrz i na zewnątrz komórek.
Wahania poziomu elektrolitów to normalne zjawisko. Czasami jednak poziom elektrolitów może być zaburzony. Szereg czynników może powodować zaburzenia gospodarki elektrolitów, w tym:
- utrata płynów w wyniku ciężkich ćwiczeń lub aktywności fizycznej
- wymioty i biegunka
- leki, takie jak diuretyki, antybiotyki i leki stosowane w chemioterapii
- alkoholizm i marskość wątroby
- niewydolność serca
- choroba nerek
- cukrzyca
- zaburzenia odżywiania
- poważne oparzenia
- niektóre formy raka
- wysoka temperatura i upały
Co wynika z braku równowagi wodno-elektrolitowej?
Konsekwencje tego niekorzystnego zjawiska pojawiają się bardzo szybko. Zaburzenia równowagi wodno-elektrolitowej skutkują nie tylko zmniejszeniem kondycji i pogorszeniem wyników sportowych, ale także – co równie istotne – mogą stanowić bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia.
Sprawdź też: Produkty o wysokiej zawartości witaminy B6 (pirydoksyny)
Jak wskazują badania, nawet najmniejsze treningi w tym stanie wyraźnie odbijają się na wydolności zawodników i zwiększają ryzyko przegrzania, co z kolei stanowi spore obciążenie dla układu sercowo-naczyniowego. Z kolei deficyt niektórych elektrolitów może przyczynić się do zmniejszenia przewodnictwa nerwowo-mięśniowego, co nie pozostaje bez wpływu na funkcjonowanie układu nerwowego.
Trenuj mądrze aby utrzymać prawidłową gospodarkę elektrolitową
Co więc zrobić, aby nasze treningi były nie tylko efektywne, ale i bezpieczne? Po pierwsze -woda. Specjaliści wskazują, że jeśli nasze ćwiczenia są intensywne, ale nie trwają dłużej niż godzinę warto sięgnąć po wodę z dużą ilością minerałów. Jaka powinna być jej ilość? Jest to kwestia indywidualna, gdyż zapotrzebowanie na wodę uzależnione jest od wieku, masy ciała, rodzaju wykonywanych ćwiczeń, temperatury otoczenia, wilgotności powietrza czy warunków, w jakich trenujemy. Z pewnością jednak, powinna być ona dostarczana naszemu organizmowi systematycznie. Najlepsza będzie więc tutaj metoda „częstych, aczkolwiek niewielkich łyków”.
Bibliografia:
https://www.ahajournals.org/doi/full/10.1161/CIRCULATIONAHA.105.166563
https://extremephysiolmed.biomedcentral.com/articles/10.1186/2046-7648-3-18
https://vodkaade.files.wordpress.com/2014/05/gatorade-fact-sheet.pdf
Rhoades R. (2009). Medical physiology: Principles for clinical medicine (3rd ed.). Philadelphia, PA: Lippincott Williams & Wilkins.
Przeczytaj też:
