Nerki to parzyste narządy w kształcie fasoli, które pełnią wiele ważnych funkcji w organizmie. Najważniejszą z nich jest filtrowanie krwi i usuwanie odpadów przemiany materii w postaci moczu, produkcję hormonów, utrzymywanie równowagi elektrolitycznej oraz homeostazy
Istnieje wiele czynników ryzyka chorób nerek. Najczęstsze z nich to cukrzyca i wysokie ciśnienie krwi. Alkoholizm, choroby serca, zapalenie wątroby typu C i HIV są również przyczynami chorób nerek. Kiedy nerki ulegają uszkodzeniu i nie są w stanie funkcjonować prawidłowo, w organizmie zaczyna gromadzić się nadmiar płynów oraz metabolitów, co bardzo szybko może doprowadzić do śmierci.
Jednak właściwa dieta może zarówno zmniejszyć ryzyko uszkodzenia nerek, jak i przyczynić się do prawidłowego funkcjonowania organizmu poprzez regulacje metabolizmu, poprawić funkcjonowanie nerek i zapobiec dalszym uszkodzeniom. Jak zatem powinno wyglądać żywienie w trosce o nerki? Czego nie jeść przy przewlekłej niewydolności nerek? Jakich produktów unikać, aby nie uszkodzić nerek?
Napoje gazowane o ciemnym zabarwieniu
Oprócz nadmiernych ilości cukru, napoje gazowane w swoim składzie zawierają fosfor. Fosfor jest dodawany do żywności w celu wzmocnienie smaku, a także, aby przedłużyć okres przydatności do spożycia i zapobiec odbarwieniom. W organizmie z racje tego, ze fosfor jest w postaci soli, jest wchłaniany w większym stopniu niż fosfor naturalny. Fosfor naturalny głównie w produktach roślinnych jest związany z białkiem, przez co nie jest tak łatwo przyswajalny. Dodatek fosforu można zazwyczaj znaleźć na liście składników produktu.
Sprawdź też: Dieta DASH: zasady, produkty, przykładowy jadłospis
Producenci żywności nie są jednak zobowiązani do podawania na etykiecie dokładnej ilości fosforu. Zawartość fosforu zależy od rodzaju napoju gazowanego, jednak uważa się, że większość ciemnych napojów gazowanych zawiera 50-100 mg w 200-ml porcji. Sole fosforu powodują zwiększenie ciśnienia krwi w nerkach, przez co wzrasta ryzyko ich uszkodzenia.
Awokado
Awokado jest uważane za super żywność ze względu na ogrom wartości odżywczych i zawartość zdrowych tłuszczy, błonnika i przeciwutleniaczy. Jednak osoby ze zdiagnozowanymi chorobami nerek muszą wykluczyć awokado ze swoje diety ze względu na dużą zawartość potasu. Jedno średniej wielkości awokado dostarcza aż 690 mg potasu. Zmniejszając wielkość porcji do jednej czwartej awokado, osoby z chorobami nerek mogą nadal włączać to jedzenie do swojej diety, jednocześnie ograniczając potas, co zwykle jest konieczne na diecie przy chorych nerkach.
Banany
Z tego same względu co Awokado, banany nie powinny być spożywane przez osoby cierpiące na choroby nerek.
Nabiał
Produkty mleczne są bogate w różne witaminy i składniki odżywcze. Są one również naturalnym źródłem fosforu i potasu oraz dobrym źródłem białka. Jednak spożywanie zbyt dużej ilości nabiału, w połączeniu z innymi produktami bogatymi w fosfor, może być szkodliwe dla kości u osób z chorobą nerek. Może to brzmieć zaskakująco, ponieważ mleko i nabiał są często zalecane ze względu na kości i mięśnie. Jednakże, gdy nerki są uszkodzone, zbyt duże spożycie fosforu może spowodować jego nagromadzenie we krwi, a to skutkuje wyciąganiem wapna z kości. Może to sprawić, że kości staną się bardziej podatne na złamania lub pęknięcia.
Żywność i produkty w puszkach
Konserwy takie jak zupy, warzywa i fasola są często kupowane ze względu na ich niski koszt i wygodę. Jednak większość żywności w puszkach zawiera duże ilości sodu, ponieważ sól jest dodawana jako środek konserwujący, aby wydłużyć okres przydatności do spożycia. Ze względu na ilość sodu znajdującą się w konserwach, często zaleca się osobom z chorobami nerek unikanie lub ograniczenie ich spożycia.
Pomarańcze i sok pomarańczowy
Ze względu na zawartość potasu, pomarańcze i sok pomarańczowy powinny być wykluczone z diety osób cierpiących na choroby nerek.
Winogrona, jabłka i żurawina oraz ich soki są dobrymi zamiennikami pomarańczy i soku pomarańczowego, ponieważ mają niższą zawartość potasu.
Chleb pełnoziarnisty
Wybór odpowiedniego pieczywa to zawsze ważną kwestią żywieniowa. Jednak dla osób z chorobami nerek jest zalecane białe pieczywo, zamiast pełnoziarnistego. Wynika to z jego zawartości fosforu i potasu. Im więcej otrębów i pełnych ziaren w chlebie, tym wyższa zawartość fosforu i potasu. Należy pamiętać, że większość pieczywa, niezależnie od tego, czy jest ono białe, czy pełnoziarniste, zawiera również stosunkowo duże ilości sodu.
Brązowy ryż
Podobnie jak chleb pełnoziarnisty, ryż brązowy jest pełnoziarnistym zbożem o wyższej zawartości potasu i fosforu niż jego biały odpowiednik. Jedna filiżanka ugotowanego ryżu brązowego zawiera 150 mg fosforu i 154 mg potasu, podczas gdy 1 filiżanka ugotowanego ryżu białego zawiera tylko 69 mg fosforu i 54 mg potasu.
Brązowy ryż można włączyć do diety osób cierpiących na choroby nerek, ale pod warunkiem, że jego porcja będzie kontrolowana i zbilansowana z innymi pokarmami, aby uniknąć nadmiernego dziennego spożycia potasu i fosforu.
Bulgur, gryka, jęczmień perłowy i kuskus to pożywne ziarna o niższej zawartości fosforu, które mogą stanowić dobry zamiennik brązowego ryżu.
Pikle, oliwki i relish
Ogórki kiszone, przetworzone oliwki i relish to przykłady żywności peklowanej lub kiszonej. Produkty te zwykle zawierają duże ilości soli. Nawet produkty o obniżonej zawartości sodu wciąż mają go zbyt dużo w swoim składzie i nie powinny być spożywane w dużych ilościach.
Ziemniaki i bataty
Ziemniaki i słodkie ziemniaki to warzywa bogate w potas. Już jeden średniej wielkości pieczony ziemniak (156 gramów) zawiera 610 mg potasu, podczas gdy jeden średniej wielkości pieczony słodki ziemniak (114 gramów) zawiera 541 mg potasu. Pokrojenie ziemniaków na małe, cienkie kawałki i gotowanie ich przez co najmniej 10 minut może zmniejszyć zawartość potasu o około 50%.
Boćwina szwajcarska, szpinak i buraki ćwikłowe
Boćwina szwajcarska, szpinak i buraki to zielone warzywa liściaste, które zawierają duże ilości różnych składników odżywczych i mineralnych, w tym potasu. Są one zalecane jako zamienniki zielonych warzyw, jednak zawartość potasu, choć niższa niż w innych produktach, wciąż jest za wysoka dla osób z chorobami nerek. Należy również pamiętać, ze warzywa zawierają szczawiany. U osób wrażliwych na szczawiany mogą zwiększać ryzyko wystąpienia kamieni nerkowych. Kamienie nerkowe mogą dodatkowo uszkadzać tkankę nerkową i komplikować przebieg choroby.
Bibliografia:
Nazar C. M. (2013). Significance of diet in chronic kidney disease. Journal of nephropharmacology, 2(2), 37–43.
Kazancioğlu R. (2013). Risk factors for chronic kidney disease: an update. Kidney international supplements, 3(4), 368–371. https://doi.org/10.1038/kisup.2013.79
Ko, G. J., Obi, Y., Tortorici, A. R., & Kalantar-Zadeh, K. (2017). Dietary protein intake and chronic kidney disease. Current opinion in clinical nutrition and metabolic care, 20(1), 77–85. https://doi.org/10.1097/MCO.0000000000000342
Przeczytaj też:
