Płyn ustrojowy zawiera elektrolity, które rozpuszczając się w wodzie i wytwarzają naładowane jony. Jony te umożliwiają przepływ sygnałów elektrycznych w organizmie. Do najważniejszych elektrolitów zalicza się jony wapnia, sodu, chloru, magnezu i potasu.
Elektrolity odgrywają ważną rolę w organizmie; regulują ciśnienie osmotyczne w komórkach i pomagają w utrzymaniu funkcji komórek mięśniowych i nerwowych. Jeśli poziom elektrolitów jest zbyt niski lub zbyt wysoki, funkcje komórek i narządów ulegają pogorszeniu, co może prowadzić do stanów zagrażających życiu.
Poziom elektrolitów w organizmie musi być zachowany w niewielkim zakresie równowagi i wszelkie odstępstwa od normy (zarówno podwyższenie stężenia jak i jego obniżenie) prowadzą do nagłych stanów pogorszenia zdrowia.
Jakie są funkcje elektrolitów?
- regulują poziom płynów przestrzeni międzykomórkowych, osocza i płynów znajdujących się wewnątrz komórek,
- umożliwiają utrzymanie pH krwi w naturalnym zakresie bliskim neutralnemu (7,35–7,45),
- warunkują skurcze mięśni (zarówno mięśni gładkich, szkieletowych jak i serca),
- uczestniczą w generowaniu i transferze impulsów nerwowych,
- wspomagają krzepnięcie krwi poprzez oddziaływane z białkami osocza tworzącymi skrzep,
- umożliwiają funkcjonowanie białek odpowiedzialnych za regenerację, przebudowę i rozwój tkanek.
Z czego wynikają zaburzenia elektrolitów?
Zaburzenie równowagi elektrolitowej może być spowodowane:
- znaczną utratą płynów w wyniki biegunki lub wymiotów,
- niedoborem spożywanych płynów,
- przewlekłymi problemami z oddychaniem (zaburzenie wymiany gazowej, stany zapalne płuc, zwężenie oskrzeli),
- podwyższonym pH krwi,
- nadużywaniem leków z grupy steroidów, natriuretyków i środków przeczyszczających.
Sprawdź też: Niedobory magnez u dzieci
Aby zapewnić organizmowi właściwy poziom elektrolitów należy pamiętać o odpowiedniej diecie i nawodnieniu. Szczególnie ten drugi element jest często zaniedbywany. Odpowiednie nawodnienie nie jest skierowane wyłącznie dla sportowców. Większość ludzi boryka się z przewlekłymi problemami zdrowotnymi (migreny, choroby układu moczowego) wynikającymi z niedoboru płynów.
Czy nadmiar elektrolitów szkodzi?
Niedobór elektrolitów i odwodnienie jest bardzo dużym zagrożeniem dla zdrowia i życia. Może prowadzić do nagłych omdleń i zaburzeń rytmu serca – jest to szczególnie niebezpieczne dla osób w podeszłym wieku, u których każdy upadek może skutkować znacznym uszkodzeniem ciała. Rzadko jednak zdarza się, aby pacjent cierpiał na znaczne podwyższenie poziomu elektrolitów we krwi. Wyjątkiem jest sód, który w znacznej ilości występuje w przetworzonej żywności. Spożywanie nadmiaru sodu obciąża nerki i skutkuje wypłukiwaniem pozostałych elektrolitów wraz z moczem o zwiększonej objętości.
Potas jako najważniejszy elektrolit
Niski poziom potasu (hipokalemia) skutkuje zaburzeniami gospodarki glikogenem – polimerem cukrowym, który odpowiada za magazynowanie glukozy w wątrobie i mięśniach. Ponadto potas wpływa też na skurcze komórek mięśniowych i jego niedobór (zwłaszcza przewlekły) prowadzi do zaburzeń rytmu i siły skurczu serca. Znaczne niedobory ostatecznie prowadzą do śmierci na skutek paraliżu mięśni oddechowych.
Przeczytaj też:
