Badanie poziomu elektrolitów wykonywane jest za pomocą jonogramu, czyli zestawu badań laboratoryjnych mających na celu ilościową ocenę najważniejszych elektrolitów. Badanie poziomu elektrolitów jest badaniem z krwi i pomiar obejmuje sód, potas, magnez i wapn. Analiza poziomu elektrolitów jest bardzo często wykonywana razem z morfologią krwi obwodowej. Dlatego warto wiedzieć, jak i kiedy zbadać poziom elektrolitów we krwi.
Elektrolity pełnią szereg ważnych funkcji w procesach fizjologicznych organizmów żywych. Są odpowiedzialne za gospodarkę wodno-elektrolitową i kwasowo-zasadową. Elektrolity biorą udział w przewodnictwie impulsów nerwowych oraz zapewniają odpowiednią kurczliwość mięśni szkieletowych i mięśnia sercowego. Wspomagają wchłanianie wody i produkcję kwasu solnego w żołądku.
Co to jest jonogram?
Jonogram to badanie stężenia elektrolitów we krwi, które wykonuje się na czczo, po upływie minimum 12 godzin od ostatniego posiłku i zazwyczaj rano.
Na czym polega badanie jonogramem?
Kilka dni przed poddaniem się badaniu należy zachować racjonalną dietę (nie wolno wtedy wprowadzać znaczących zmian do jadłospisu), zaś przed samym przeprowadzeniem oznaczenia rekomenduje się rezygnację ze spożywania alkoholu, palenia tytoniu i wzmożonego wysiłku fizycznego. Wskazane jest także unikanie stresu. Należy pamiętać, że – podobnie jak w przypadku morfologii – na wyniki jonogramu mogą wpływać zażywane leki, choroby przewlekłe (np. niewydolność serca, choroby wątroby, nerek, zaburzenia wchłaniania, biegunki, infekcje dróg oddechowych), suplementy diety, a nawet dodatki do żywności.
Jonogram badanie – jak często należy wykonywać badanie jonogramem?
Jak często należy badać poziom elektrolitów we krwi? Badanie jonogramowe należy wykonywać co rok, jednak z drugiej strony należy wziąć pod uwagę, że nie zawsze powinno stanowić to absolutną regułę. Istnieją bowiem określone sytuacje lub objawy wskazujące na konieczność częstszego wykonywania tego oznaczenia. Oznaczenie we krwi stężenia najważniejszych elektrolitów może okazać się przydatne np. przy nieregularnym ciśnieniu tętniczym (w przypadku jego częstych skoków lub gwałtownych spadków), zaburzeniach rytmu serca, obrzękach nóg, ogólnym osłabieniu organizmu (zwłaszcza jeśli występuje ono bez wyraźnej, konkretnej przyczyny), nieprawidłowej pracy nerek (zarówno przy skąpomoczu, jak i nadmiernym wydalaniu moczu), bólach i zawrotach głowy (mogą one manifestować lub zwiastować niektóre choroby serca), skurczach mięśni (nie tylko w trakcie lub po treningu) czy zaburzeniach snu (zarówno przy problemach z zaśnięciem, jak i przy częstym wybudzaniu się w środku nocy – zwłaszcza jeśli symptomy te występują bez działania bodźce stresowego).
Sprawdź też: Przewlekłe niedobory potasu u osób starszych
Ważne jest również, aby oznaczenie to było przeprowadzone po przebytej biegunce – niezależnie czy mamy na przykład do czynienia z objawami występującymi po antybiotykoterapii czy chociażby z biegunką podróżnych. Dokładnie ta sama zasada tyczy się innych stanów przebiegających z odwodnieniem np. wymiotów czy długotrwałej lub nadmiernej potliwości. Warto także zwrócić uwagę na używki. Badania jednoznacznie wskazują bowiem, że takie substancje jak alkohol czy kofeina, zwłaszcza spożywane w nadmiarze prowadzą do odwodnienia, zaś to z kolei powinno być dla nas sygnałem, aby przeprowadzić jonogram.
Jonogram – normy stężenia jonów we krwi
SÓD norma 135-145 mEq/l.
Główną rolą sodu jest utrzymywanie odpowiedniej objętości płynów, ciśnienia tętniczego krwi i prawidłowego przekaźnictwa nerwowego.
Stężenie sodu powyżej normy może prowadzić do zatrzymania płynów w organizmie i wzrost ciśnienia krwi oraz wzmożoną pobudliwość nerwową, napięcie mięśni, zaburzenia orientacji.
Zbyt niskie stężenie sodu objawia się bólem głowy, brakiem apetytu, nudnościami lub niepokojem. Najczęściej występuje przy niedoczynności tarczycy, niewydolności serca, marskości wątroby, dysfunkcji nerek.
POTAS norma 3,8-5,5 mEq/l.
Potas jest odpowiedzialny za pracę mięśni i przewodnictwo nerwowe.
Stężenie potasu powyżej normy występuje przy niewydolności nerek, niedoborze aldosteronu i przy cukrzycy. Nadmiar tego jonu może powodować zaburzoną pracę serca, ogólne złe samopoczucie i osłabienie mięśni.
Stężenie potasu poniżej normy objawia się częstymi bólami i kurczami mięśni, tzw. kołataniem serca, zaparciami i wzrostem ciśnienia tętniczego. Niedobory potasu są najczęściej efektem częstych biegunek i wymiotów, anoreksji, niedożywienia, diety ubogiej w potas, stosowania diuretyków oraz chorób nerek.
WAPŃ norma 8,5-10,5 mg/dl.
Ten główny budulec kości jest niezbędny także do prawidłowego procesu krzepnięcia krwi. Odgrywa też ważną rolę w przewodnictwie nerwowym i procesie kurczenia się mięśni.
Stężenie wapnia powyżej normy może być wynikiem odwodnienia, zbyt dużej ilości witaminy A i D w diecie lub objawem nadczynności przytarczycy czy nowotworów. Zwiększone stężenie powoduje zaburzenia pracy nerek, brak apetyt, nudności i zaparcia.
Stężenie wapnia poniżej normy wiąże się z chorobami kości, zapaleniem trzustki, chorobami nerek lub niedoczynność przytarczycy. Typowymi objawami są: drętwienie i kurcze mięśni rąk i nóg, mięśni twarzy oraz klatki piersiowej, światłowstręt, napad astmy, krótkie utraty świadomości i bóle głowy.
MAGNEZ norma 0,8-1,3 mmol/l.
Magnez zdpowiada za proces krzepnięcia krwi oraz skurczu mięśnia sercowego. Jest budulcem kości i katalizatorem enzymów.
Stężenie magnezu powyżej normy powoduje najczęściej bóle głowy, ospałość, zaparcia a także nudności. Może objawiać się obniżonym ciśnieniem tętniczym krwi i osłabieniem mięśni. Podwyższone normy mogą oznaczać, że magnez nadmiernie się wchłania z przewodu pokarmowego, co jest typowe w stanach zapalnych jelit, chorobie Addisona czy nadczynności przytarczycy.
Stężenie magnezu poniżej normy wynika z nieodpowiedniej diety, stosowania leków moczopędnych, zaburzeń trawienia lub wchłaniania, choroby nerek, alkoholizmu, nadczynności przytarczycy lub hiperwitaminozy witaminy D. Obniżony poziom magnezu objawia się bardzo często drżeniem rąk i stóp oraz zaburzeniami rytmu serca.
Przeczytaj też:
