Homocysteina jest niebiałkowym aminokwasem, który ma ogromny wpływ na zdrowie. Powstaje jako produkt przejściowy metabolizmu metioniny do cysteiny. Hiperhomocysteinemia jest zazwyczaj rozpoznawana jako jeden z czynników ryzyka choroby wieńcowej i miażdżycy naczyń obwodowych. Podaż homocysteiny na drodze pokarmowej jest pomijalnie niska – na skutek jej bardzo małej zawartości w pokarmach.
Co powoduje zwiększoną ilość wolnej homocysteiny?
Do czynników zwiększających ilość wolnej homocysteiny w osoczu należą choroby metaboliczne np. cukrzyca insulinozależna i niedobory witamin – w tym witaminy B6, która uczestniczy w metabolizmie homocysteiny do cysteiny. W przypadku takich niedoborów i rozregulowania gospodarki tym aminokwasem mamy do czynienia ze zjawiskiem przypominającym zapchany odpływ w zlewie przy cieknącym kranie. Metabolizm metioniny wciąż dostarcza produktu pośredniego (homocysteiny), która na skutek blokady nie może zostać przekształcona dalej. Ponadto badania wykazały, że spożywanie znacznych ilości mięsa wywołuje podobne efekty. Badanie poziomu homocysteiny zaleca się osobom należącym do grupy wysokiego ryzyka, czyli takim, które mają zdiagnozowaną np. chorobę sercowo-naczyniową, zakrzepicę lub miażdżycę.
Dlaczego wysoki poziom homocysteiny jest szkodliwy?
Negatywny wpływ wysokiego poziomu homocysteiny na strukturę i fizjologię naczyń krwionośnych jest zróżnicowany. Związek ten bezpośrednio uszkadza błony komórkowe doprowadzając do zmiany morfologii komórek, ich przyspieszonego starzenia się, a nawet obumierania, które wiąże się z aktywacją procesów zapalnych. Dodatkowo homocysteina wywołuje stres oksydacyjny, który jest dodatkowo potęgowany przez aktywność układu odpornościowego. Stres oksydacyjny prowadzi do utleniania lipoprotein o niskiej gęstości (LDL) i innych elementów osocza, które ostatecznie wchodzą w skład płytek miażdżycowych; a przez obniżanie intensywności syntezy tlenku azotu pośrednio prowadzi do obkurczenia naczyń krwionośnych. Stres oksydacyjny prowadzi do utlenienia tzw. złego cholesterolu wchodzącego w skład struktur transportujących tłuszcze we krwi – lipoprotein LDL. Tak zmodyfikowane wchodzą w skład złogów miażdżycowych odkładających się po wewnętrznej stronie naczyń. Dodatkowo homocysteina wpływa na obkurczenie naczyń krwionośnych co jeszcze bardziej zwiększa szansę pęknięcia naczynia i zawału serca – jeśli dojdzie do tego w obrębie układu naczyń wieńcowych.
Sprawdź też: Rola magnezu w funkcjonowaniu mięśni.
Dalsze prace wykazały, że podwyższony poziom homocysteiny wpływa negatywnie nie tylko na układ krążenia. Prócz zwiększania intensywności chorób związanych z wiekiem, np. choroba Alzheimera czy Parkinsona, wykazano związek między hiperhomocysteinemią a osteoporozą, zwiększoną insulinoopornością czy zaburzeniami układu endokrynowego na przykładzie niedoczynności tarczycy. Prawdopodobny wpływ homocysteiny na zwiększenie szansy wystąpienia powyższych schorzeń może wynikać z uniwersalnego modelu stresu oksydacyjnego jako jednego z głównych czynników uszkadzających komórki i prowadzących do przedwczesnych zmian starczych. Ponadto lokalne tworzenia blaszek miażdżycowych (nawet niewielkich) negatywnie wpływa na krążenie, ilość dostarczanego do tkanek tlenu i składników odżywczych. Jest to jeden z głównych czynników wywołujących osteoporozę i zmniejszających szybkość i jakość procesu gojenia kości. Przeprowadzone badania dowiodły, że na poziom homocysteiny w organizmie mają wpływ kwas foliowy, witamina B12 i B6. Ponadto, leczenie zaleca się rozpocząć od małych dawek wszystkich trzech substancji, a nie wysokich dawek samej witaminy B.
Homocysteina pełni ważne role w organizmie
Homocysteiny nie można jednak uznać wyłącznie za toksynę, ani nawet za „cząsteczkę śmieciową”, która w nadmiernych ilościach powstaje przy niewydajnym i rozregulowanym metabolizmie. Związek ten uczestniczy w syntezie siarkowodoru (H2S). Siarkowodór, podobnie jak tlenek azotu i tlenek węgla, jest cząsteczką rozpuszczalną w tłuszczach i z łatwością przechodzi przez błony biologiczne – czyni to z niego gazotransmiter w obrębie układu nerwowego czy w okolicy kłębuszków nerkowych. Wraz z wieloma innymi związkami o odmiennej budowie chemicznej uczestniczy w komunikacji międzykomórkowej na niewielkie odległości.
Bibliografia
Kumar A, Palfrey HA, Pathak R, Kadowitz PJ, Gettys TW, Murthy SN. The metabolism and significance of homocysteine in nutrition and health. Nutr Metab (Lond). 2017;14:78.
The American Journal of Clinical Nutrition, Volume 73, Issue 6, June 2001, Pages 1027–1033
Przeczytaj też:
