Szparagi – zielone warzywo znane ze swoich smukłych pędów – to często jedna z pierwszych oznak wiosny. Jasny, nieco ziemisty smak tego warzywa to tylko jeden z powodów, dla których ma kulinarne zastosowanie. Szparagi są również cenione ze względu na wartości odżywcze i wykazano, że mają potencjalne właściwości przeciwnowotworowe i moczopędne.
Szparagi – historia i pochodzenie
Szparagi to warzywo, które pochodzi z rodziny szparagowatych (Asparagaceae). W obrębie tej rodziny roślin występuje ponad 200 gatunków. Niektóre gatunki uprawiane są jako rośliny ozdobne, a inne wykorzystywane są przez florystów w aranżacjach i bukietach. Prawdopodobnie najbardziej znane są szparagi ogrodowe, czyli Asparagus officinalis. Szparagi po raz pierwszy uprawiano w Grecji ponad 2500 lat temu, a eksperci twierdzą, że starożytni Rzymianie również się nimi delektowali. Były powszechnie spotykane w stanie dzikim. Wczesne wersje uprawne szparagów miały cieńsze łodygi i ciemniejszy kolor niż szparagi, które dziś można znaleźć na targu. Miały również bardziej gorzki smak.
Sprawdź też: Owoce bogate w potas
Szparagi rosną w klimacie umiarkowanym lub podzwrotnikowym na glebach, które nie są zbyt kwaśne. Obecnie Chiny, Tajlandia, Meksyk, Peru i Niemcy są liderami w uprawie większości szparagów na świecie. Choć zielone szparagi są zdecydowanie najpopularniejsze, można spotkać się również z fioletowymi lub białymi szparagami. Fioletowe szparagi są zazwyczaj nieco słodsze od zielonych, natomiast białe mają łagodniejszy i delikatniejszy smak. Białe szparagi uprawiane są w dużych ilościach we Francji, dlatego też są powszechnie spotykane w Europie. Warzywo to uprawia się całkowicie pod ziemią, dzięki czemu chlorofil wytwarzający kolor nigdy się nie rozwija, a łodygi pozostają białe.
Wartości odżywcze szparagów
Szparagi to jedno z najbardziej zrównoważonych odżywczo warzyw. Nie zawierają tłuszczu, sodu i cholesterolu, a ponadto są bogate w wiele kluczowych składników odżywczych. Szparagi zawierają:
- Foliany, witaminę z grupy B, którą organizm wykorzystuje do tworzenia DNA.
- Witaminę K, która odgrywa rolę w krzepnięciu krwi i utrzymaniu zdrowych kości.
- Potas, który utrzymuje prawidłowe funkcjonowanie nerwów i mięśni.
- Witamina C, przeciwutleniacz, który pomaga skórze, kościom i tkankom łącznym, a także jest ważny dla wchłaniania żelaza.
- Witamina A, która jest kluczowa dla wzrostu kości, wzroku, reprodukcji, funkcji komórek i układu odpornościowego.
Porcja 50g ugotowanych szparagów zawiera:
- 13 kilokalorii
- 1,5 grama (g) białka (3%)
- 0,1 g tłuszczu
- 2,6 g węglowodanów
- 1,4 g błonnika (5,6 %)
- 135 miligramów (mg) potasu (2,9 %)
- 3,8 mg witaminy C (6,3 %)
- 35 mikrogramów (mcg) folianów (8.8 %)
- 507 jednostek międzynarodowych (IU) witaminy A (10,1 % )
- 27.9 mcg witaminy K (34.9 %)
Właściwości zdrowotne szparagów
Istnieje kilka ludowych mądrości na temat szparagów – mówi się, że pomagają na wszystko, od bólu zębów po problemy z układem rozrodczym. Twierdzenie o uśmierzaniu bólu zęba nie potwierdziło się we współczesnych badaniach, ale w innej opowieści może być trochę prawdy.
Eksperci twierdzą, że ważne jest, aby kobiety, które chcą zajść w ciążę, spożywały zalecane ilości kwasu foliowego, który jest syntetyczną formą folianu, witaminy z grupy B występującej w szparagach. Centers for Disease Control and Prevention (CDC) twierdzi, że należy przyjmować 400 mcg kwasu foliowego dziennie, aby zapobiec dwóm powszechnym wadom wrodzonym: rozszczepowi kręgosłupa i anencefalii. Porcja szparagów o pojemności ½ szklanki zawiera 35 mcg kwasu foliowego, co oznacza, że aby zaspokoić zalecane dzienne spożycie, musiałabyś zjeść prawie 6 szklanek szparagów, jeśli starasz się zajść w ciążę i polegasz wyłącznie na szparagach, aby zaspokoić swoje zapotrzebowanie na foliany.
Warzywo to zostało również powiązane z potencjalnymi możliwościami walki z rakiem, ponieważ zawiera przeciwutleniacz glutation. Glutation jest znany ze swoich właściwości detoksykacyjnych i wykazano, że odgrywa rolę w usuwaniu czynników rakotwórczych z organizmu. Może być szczególnie pomocny dla pacjentów z nowotworami szpiku kostnego, piersi, okrężnicy, krtani i płuc, choć badacze zauważają, że może on jednocześnie negatywnie wpływać na leki stosowane w chemioterapii.
Aminokwas asparagina, który występuje w bardzo małych ilościach w szparagach, działa jak diuretyk. Diuretyki w formie tabletek, które są silnie skoncentrowane, mogą pomóc pozbyć się z organizmu nadmiaru soli i wody, co może obniżyć ciśnienie krwi i zmniejszyć wzdęcia. Diuretyki są generalnie bezpieczne, ale w bardziej skoncentrowanej formie mogą potencjalnie prowadzić do zawrotów głowy, odwodnienia, skurczów mięśni, bólów głowy i niskiego poziomu sodu. Jest mało prawdopodobne, aby po spożyciu szparagów wystąpiły którekolwiek z tych skutków ubocznych.
Bibliografia:
National Center for Biotechnology Information (2021). PubChem Compound Summary for CID 6267, Asparagine. Retrieved August 26, 2021 from https://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/compound/Asparagine.
https://www.health.harvard.edu/newsletter_article/folic_acid_and_folate_in_foods
https://ods.od.nih.gov/factsheets/VitaminK-HealthProfessional/
https://medlineplus.gov/vitaminc.html
Przeczytaj też:
