Witamina B6, wbrew nazwie, nie jest pojedynczym związkiem chemicznym. W rzeczywistości określenie te oznacza grupę kilku substancji o wspólnej budowie – pochodne pirydyny. Należą do nich: pirydoksyna, pirydoksal, pirydoksamina i ich formy ufosforylowane. Formą wykazującą aktywność biologiczną jest 5’-fosforan pirydoksalu, który powstaje w organizmie z pozostałych substancji z tej grupy. Witamina B6 podobnie jak inne witaminy z grupy B charakteryzuje się szerokim spektrum działania w organizmie ludzkim.
Przemiany aminokwasów
Ludzki organizm w pokarmie, jak i na drodze syntezy, otrzymuje pulę różnorodnych aminokwasów. Część z nich jest wykorzystywana w syntezie białek. Różne białka wymagają różnych aminokwasów. Kolegen zawiera znaczne ilości proliny i glicyny, a keratyna w skórze i paznokciach – cysteiny. W przypadku zaburzonych proporcji w puli dostarczanych aminokwasów może okazać się, że ilość proliny jest zbyt niska by zaspokoić potrzeby organizmu. Jak nasze komórki sobie z tym radzą? Aminokwasy mają wspólny model budowy – szkielet, którego jeden element jest zmienny i pozwala na odróżnienie od siebie poszczególnych aminokwasów. Dzięki temu możliwe jest przekształcanie pewnych aminokwasów w inne – wystarczy zmienić strukturę tylko jednego elementu tych związków. Forma biologicznie czynna witaminy B6 – 5’-fosforan pirydoksalu – bezpośrednio uczestniczy w procesach przemiany poprzez katalizę przeniesienia grupy funkcyjnej. Tym sposobem substrat do syntezy otrzymuje element, który przekształca go w funkcjonalny aminokwas.
Metabolizm glikogenu
Glikogen stanowi polimer glukozy, który pełni rolę magazynu energii. Spożycie znacznych ilości cukru wyzwala wydzielanie insuliny, która oddziałując na komórki wątroby aktywuje syntezę glikogenu. Glukoza – podstawowa forma cukru wykorzystywana przez organizm człowieka – jest wychwytywana przez hepatocyty wątroby i łączona w długie, rozgałęzione łańcuchy glikogenu. W ten sposób organizm nie tylko chroni się przed hiperglikemią, która jest silnie neuro- i hematotoksyczna, ale także magazynuje cukier na okresy głodu. Glikogen bowiem może być rozkładany ponownie do monomerów glukozy, które z wątroby uwalniane są do krwi. Dzięki temu mechanizmowi wątroba jest magazynem dla całego organizmu. W przypadku mięśni również dochodzi do syntezy glikogenu, jednak komórki te nie mają enzymu umożliwiającego uwolnienie glukozy z rozkładanego glikogenu do krwi. Glikogen mięśniowy jest więc wykorzystywany lokalnie dla pracującego mięśnia.
Sprawdź też: Czego nie jeść przy nadciśnieniu?
Witamina B6 pełni rolę kofaktora dla ponad 100 enzymów – jej rola w organizmie nie ogranicza się więc jedynie do metabolizmu białek i cukrów. Wzrost zapotrzebowania na witaminę B6 wiąże się z dietą bogata w białko, a więc typową dietą sportową. Ponadto łagodzi skutki uboczne zażywania znacznych ilości leków obciążających nerki – wspomaga ich podstawowe działanie i regenerację. Wysiłek umysłowy również zwiększa zapotrzebowanie na tę witaminę – uczestniczy ona w syntezie neuroprzekaźników. Witamina B6 występuje w wielu produktach spożywczych, jednak obróbka termiczna mięsa i warzyw, oraz mrożenie znacznie zmniejszają jej ilość (nawet o 70%), a jej przyswajalność jest znacznie obniżona poprzez chroniczny stres i alkohol.
Bibliografia:
Parra M, Stahl S, Hellmann H. Vitamin B₆ and Its Role in Cell Metabolism and Physiology. Cells. 2018;7(7):84.
Przeczytaj też:
