Niedobór magnezu w organizmie nazywa się hipomagnezemią. O hipomagnezemii mówimy, gdy poziom magnezu spada poniżej 0,65 mmol/l. Dlatego też zaleca się regularne kontrole i częste uzupełnianie diety produktami bogatymi w magnez oraz suplementami diety.
Niedobór magnezu bywa związany z jego niedostatkiem w diecie, chorobami, stosowaniem niektórych leków i czynnikami genetycznymi. Deficyt tego makroelementu może być trudny do wykrycia, więc pierwszym krokiem w zapobieganiu niedoborom jest poznanie ich przyczyn.
Co powoduje niedobory magnezu?
Magnez, jako kation biorący udział w różnorodnych reakcjach i zjawiskach fizjologicznych, związany jest z wieloma odmiennymi objawami niedoborów. Niedobory magnezu wywołane są głównie poprzez spożywanie żywności wysoko przetworzonej i konserwowanej. Jednak dieta oparta na dysproporcji w spożywanych produktach, mimo braku ich wysokiego przetworzenia, nie umożliwia w pełni pokrycia dziennego zapotrzebowania na magnez. Produkty takie jak mięso i białe pieczywo, które są często spożywane w nadmiarze, zawierają niewielkie ilości magnezu na określoną jednostkę masy. Obróbka cieplna warzyw (nawet gotowanie na parze) zmniejsza ilość łatwo przyswajalnych form minerałów i witamin. Ponadto niedobory witaminy D wpływają drastycznie negatywnie na wchłanianie magnezu w układzie pokarmowym (bez względu na jego formę i pochodzenie).
Rola flory bakteryjnej w przyswajaniu składników odżywczych
Na przyswajanie składników odżywczych, soli mineralnych i witamin wpływ ma także flora bakteryjna, która na skutek nadużywania leków przeciwbólowych i antybiotyków jest znacznie osłabiona we współczesnej populacji. Do innych leków wpływających na zmniejszenie wchłaniania magnezu należą: środki niwelujące zgagę, leki przeciwzapalne, glikozydy nasercowe, kortykosteroidy i inne leki immunosupresyjne. Środki, których zażywanie ma działanie moczopędne również wpływają na obniżenie poziomu magnezu dostępnego dla reakcji fizjologicznych w ciele, na skutek zwiększenia jego wydalania przez nerki. Podobny mechanizm charakteryzuje wpływ spożywania alkoholu na poziom magnezu.
Co zmniejsza wchłanianie magnezu?
Do czynników okresowo zmniejszających wchłanianie magnezu należą choroby układu pokarmowego, w tym infekcje pokarmowe wywołujące stany zapalne tkanek. Do chorób skrajnie wpływających na gospodarkę magnezem należą nowotwory i choroby autoimmunologiczne, których występowanie może nawet kilkukrotnie zwiększyć dobowe zapotrzebowanie na magnez. Wśród mniej oczywistych wyników badań dotyczących wpływu czynników zewnętrznych i wewnętrznych na gospodarkę mineralną organizmu należy powiązanie pogody i dziennego zapotrzebowania na magnez. Nadmierne pocenie sprawia, że wraz z wodą wydzielaną na powierzchnię skóry organizm traci znaczne ilości kationów (w przypadku magnezu wartości sięgały nawet 15% całej ilości tego pierwiastka usuwanej z organizmu).
Koncepcja przewlekłego niedoboru magnezu jest w nauce stosunkowo nowa. W większości przypadków objawy niedoboru zauważalne są dopiero jako składowe bardziej złożonych zespołów chorobowych lub w przypadku stanów wyższego zapotrzebowania.
Małe spożycie i wchłanianie może być przyczyną niedoboru magnezu
Jednym z częstszych powodów hipomagnezemii jest zbyt małe spożycie tego pierwiastka z dietą. Niedostateczna podaż magnezu wynikać może zarówno ze złych nawyków żywieniowych, jak i ze zmniejszonego wchłaniania (spowodowanego bądź to zaburzeniami trawienia, bądź – wchłaniania).
Nieodpowiednia dieta uboga w mikroelementy
Deficyty magnezu występują nawet u osób, których dieta jest bogaty w mikroelementy, czyli m.in. w kaszę gryczaną, brązowy ryż, nasiona roślin strączkowych, orzechy czy ciemne pieczywo. Jak to możliwe? Otóż wiele składników żywności niekorzystnie wpływa na wchłanianie magnezu. Należą do nich: kwas fitynowy (obecny w nasionach zbóż czy otrębach), fosforany (znajdują się np. w coca-coli), nasycone kwasy tłuszczowe (zawarte w mięsie i innych produktach pochodzenia zwierzęcego).
Sprawdź też: Owoc kiwi – właściwości odżywcze i korzyści zdrowotne
Ponadto niedoborom magnezu sprzyja dieta z nadmiarem wapnia lub długotrwałe przyjmowanie preparatów wapniowych oraz częste odchudzanie.
Zwiększone wydalanie magnezu z moczem
Deficyt magnezu może być także następstwem zwiększonego wydalania tego składnika z moczem. Dochodzi do niego z powodu zażywania leków moczopędnych (diuretyków), które są stosowane m.in. w nadciśnieniu tętniczym. Ponadto na niedobory wpływa nadmierne spożywanie kawy i herbaty, które również działają moczopędnie. Kolejną przyczyną hipomagnezemii może być uszkodzenie nerek. Deficyt magnezu grozi także osobom nadużywającym alkoholu.
Niedobory magnezu na skutek zwiększonego wydalania
Niedobory magnezu powstają na skutek zwiększonego wydalania przez skórę i przewód pokarmowy. Nadmierną utratę magnezu przez skórę obserwuje się w następstwie oparzeń oraz intensywnego pocenia się, np. związanego z aktywnością fizyczną. Powodem zbyt dużej utraty „pierwiastka życia” przez przewód pokarmowy są natomiast biegunki, choroby jelit oraz rodzinna hipomagnezemia. Przyczyną diedoboru magnezu może być także zapalenie trzustki, podczas którego magnez wytrąca się z krwi do tkanek.
Stosowanie niektórych leków może powodować niedobór magnezu
Do częstych przyczyn niedoboru magnezu zalicza się też stosowanie niektórych leków. Poza wspomnianymi wcześniej diuretykami, na brak magnezu może mieć wpływ zażywanie leków przeczyszczających. Leki uspokajające, nasenne, zobojętniające sok żołądkowy (np. zawierających w składzie omeprazol czy pantoprazol), antybiotyki oraz środki antykoncepcyjne również powodują niedobory magnezu.
Ciąża i karmienie piersią
Okres ciąży, laktacji, wzmożonego wysiłku lub wzrostu wiąże się ze zwiększonym zapotrzebowaniem na magnez. Aby w tym czasie uniknąć niedoborów magnezu, spożycie „pierwiastka życia” powinno być dwukrotnie większe.
Źródła:
http://www.mp.pl/pacjent/badania_zabiegi/99724,elektrolity-sod-potas-wapn-magnez
M. Miernik, Magnez, wapń, żelazo – jak mądrze je suplementować?, Świat Przemysłu Farmaceutycznego 2/2016 s. 94 – 98
A. Jabłecka i inni, Preparaty magnezu, Farmacja Współczesna; 2011;4: 29-32
Jahnen-Dechent W, Ketteler M. Magnesium basics. Clin Kidney J
Schwalfenberg GK, Genuis SJ. The Importance of Magnesium in Clinical Healthcare. Scientifica (Cairo)
Al Alawi AM, Majoni SW, Falhammar H. Magnesium and Human Health: Perspectives and Research Directions. Int J Endocrinol
Przeczytaj też:
