Niedobór magnezu: najczęstsze przyczyny niedoboru magnezu

28.09.2017
ok. 4 min

Niedobór magnezu w organizmie nazywa się hipomagnezemią. O hipomagnezemii mówimy, gdy poziom magnezu spada poniżej 0,65 mmol/l. Dlatego też zaleca się regularne kontrole i częste uzupełnianie diety produktami bogatymi w magnez oraz suplementami diety.

Niedobór magnezu bywa związany z jego niedostatkiem w diecie, chorobami, stosowaniem niektórych leków i czynnikami genetycznymi. Deficyt tego makroelementu może być trudny do wykrycia, więc pierwszym krokiem w zapobieganiu niedoborom jest poznanie ich przyczyn.

Co powoduje niedobory magnezu?

Magnez, jako kation biorący udział w różnorodnych reakcjach i zjawiskach fizjologicznych, związany jest z wieloma odmiennymi objawami niedoborów. Niedobory magnezu wywołane są głównie poprzez spożywanie żywności wysoko przetworzonej i konserwowanej. Jednak dieta oparta na dysproporcji w spożywanych produktach, mimo braku ich wysokiego przetworzenia, nie umożliwia w pełni pokrycia dziennego zapotrzebowania na magnez. Produkty takie jak mięso i białe pieczywo, które są często spożywane w nadmiarze, zawierają niewielkie ilości magnezu na określoną jednostkę masy. Obróbka cieplna warzyw (nawet gotowanie na parze) zmniejsza ilość łatwo przyswajalnych form minerałów i witamin. Ponadto niedobory witaminy D wpływają drastycznie negatywnie na wchłanianie magnezu w układzie pokarmowym (bez względu na jego formę i pochodzenie).

Rola flory bakteryjnej w przyswajaniu składników odżywczych

Na przyswajanie składników odżywczych, soli mineralnych i witamin wpływ ma także flora bakteryjna, która na skutek nadużywania leków przeciwbólowych i antybiotyków jest znacznie osłabiona we współczesnej populacji. Do innych leków wpływających na zmniejszenie wchłaniania magnezu należą: środki niwelujące zgagę, leki przeciwzapalne, glikozydy nasercowe, kortykosteroidy i inne leki immunosupresyjne. Środki, których zażywanie ma działanie moczopędne również wpływają na obniżenie poziomu magnezu dostępnego dla reakcji fizjologicznych w ciele, na skutek zwiększenia jego wydalania przez nerki. Podobny mechanizm charakteryzuje wpływ spożywania alkoholu na poziom magnezu.

Co zmniejsza wchłanianie magnezu?

Do czynników okresowo zmniejszających wchłanianie magnezu należą choroby układu pokarmowego, w tym infekcje pokarmowe wywołujące stany zapalne tkanek. Do chorób skrajnie wpływających na gospodarkę magnezem należą nowotwory i choroby autoimmunologiczne, których występowanie może nawet kilkukrotnie zwiększyć dobowe zapotrzebowanie na magnez. Wśród mniej oczywistych wyników badań dotyczących wpływu czynników zewnętrznych i wewnętrznych na gospodarkę mineralną organizmu należy powiązanie pogody i dziennego zapotrzebowania na magnez. Nadmierne pocenie sprawia, że wraz z wodą wydzielaną na powierzchnię skóry organizm traci znaczne ilości kationów (w przypadku magnezu wartości sięgały nawet 15% całej ilości tego pierwiastka usuwanej z organizmu).

Koncepcja przewlekłego niedoboru magnezu jest w nauce stosunkowo nowa. W większości przypadków objawy niedoboru zauważalne są dopiero jako składowe bardziej złożonych zespołów chorobowych lub w przypadku stanów wyższego zapotrzebowania.

Małe spożycie i wchłanianie może być przyczyną niedoboru magnezu

Jednym z częstszych powodów hipomagnezemii jest zbyt małe spożycie tego pierwiastka z dietą. Niedostateczna podaż magnezu wynikać może zarówno ze złych nawyków żywieniowych, jak i ze zmniejszonego wchłaniania (spowodowanego bądź to zaburzeniami trawienia, bądź – wchłaniania).

Nieodpowiednia dieta uboga w mikroelementy

Deficyty magnezu występują nawet u osób, których dieta jest bogaty w mikroelementy, czyli m.in. w kaszę gryczaną, brązowy ryż, nasiona roślin strączkowych, orzechy czy ciemne pieczywo. Jak to możliwe? Otóż wiele składników żywności niekorzystnie wpływa na wchłanianie magnezu. Należą do nich: kwas fitynowy (obecny w nasionach zbóż czy otrębach), fosforany (znajdują się np. w coca-coli), nasycone kwasy tłuszczowe (zawarte w mięsie i innych produktach pochodzenia zwierzęcego).

Sprawdź też: Owoc kiwi – właściwości odżywcze i korzyści zdrowotne

Ponadto niedoborom magnezu sprzyja dieta z nadmiarem wapnia lub długotrwałe przyjmowanie preparatów wapniowych oraz częste odchudzanie.

Zwiększone wydalanie magnezu z moczem

Deficyt magnezu może być także następstwem zwiększonego wydalania tego składnika z moczem. Dochodzi do niego z powodu zażywania leków moczopędnych (diuretyków), które są stosowane m.in. w nadciśnieniu tętniczym. Ponadto na niedobory wpływa nadmierne spożywanie kawy i herbaty, które również działają moczopędnie. Kolejną przyczyną hipomagnezemii może być uszkodzenie nerek. Deficyt magnezu grozi także osobom nadużywającym alkoholu.

Niedobory magnezu na skutek zwiększonego wydalania

Niedobory magnezu powstają na skutek zwiększonego wydalania przez skórę i przewód pokarmowy. Nadmierną utratę magnezu przez skórę obserwuje się w następstwie oparzeń oraz intensywnego pocenia się, np. związanego z aktywnością fizyczną. Powodem zbyt dużej utraty „pierwiastka życia” przez przewód pokarmowy są natomiast biegunki, choroby jelit oraz rodzinna hipomagnezemia. Przyczyną diedoboru magnezu może być także zapalenie trzustki, podczas którego magnez wytrąca się z krwi do tkanek.

Stosowanie niektórych leków może powodować niedobór magnezu

Do częstych przyczyn niedoboru magnezu zalicza się też stosowanie niektórych leków. Poza wspomnianymi wcześniej diuretykami, na brak magnezu może mieć wpływ zażywanie leków przeczyszczających. Leki uspokajające, nasenne, zobojętniające sok żołądkowy (np. zawierających w składzie omeprazol czy pantoprazol), antybiotyki oraz środki antykoncepcyjne również powodują niedobory magnezu.

Ciąża i karmienie piersią

Okres ciąży, laktacji, wzmożonego wysiłku lub wzrostu wiąże się ze zwiększonym zapotrzebowaniem na magnez. Aby w tym czasie uniknąć niedoborów magnezu, spożycie „pierwiastka życia” powinno być dwukrotnie większe.

Źródła:
http://www.mp.pl/pacjent/badania_zabiegi/99724,elektrolity-sod-potas-wapn-magnez
M. Miernik, Magnez, wapń, żelazo – jak mądrze je suplementować?, Świat Przemysłu Farmaceutycznego 2/2016 s. 94 – 98
A. Jabłecka i inni, Preparaty magnezu, Farmacja Współczesna; 2011;4: 29-32
Jahnen-Dechent W, Ketteler M. Magnesium basics. Clin Kidney J
Schwalfenberg GK, Genuis SJ. The Importance of Magnesium in Clinical Healthcare. Scientifica (Cairo)
Al Alawi AM, Majoni SW, Falhammar H. Magnesium and Human Health: Perspectives and Research Directions. Int J Endocrinol

Przeczytaj też:

Treści zawarte w serwisie mają wyłącznie charakter informacyjny i nie stanowią porady lekarskiej. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem.

13.10.2021
ok. 4 min

Dieta dla sportowców – porady i zalecenia

Dla sportowców i osób aktywnych fizycznie odpowiedni program żywieniowy ma bardzo duże znaczenie. Sposób odżywiania się jest istotny bez względu na uprawianą dyscyplinę oraz częstotliwość treningów. Przede wszystkim dieta dla sportowca powinna zawierać odpowiednie ilości witamin oraz minerałów. Natomiast ilość węglowodanów i białka w diecie zależy od indywidualnego zapotrzebowania na kalorie oraz rodzaj dyscypliny sportowej. […]

16.09.2021
ok. 3 min

Magnez a zmęczenie

Magnez należy do pierwiastków, których właściwe stężenie w organizmie warunkuje prawidłowe funkcjonowanie wielu układów – wśród których szczególnie wyróżnia się układ nerwowy i mięśniowy. To właśnie wpływ magnezu na układ nerwowy sprawia, że specyfik ten znalazł zastosowanie w walce z sennością i zmęczeniem. W jaki sposób jednak magnez wpływa na witalność organizmu? Czy może on […]

13.08.2021
ok. 3 min

Niskie ciśnienie krwi a sport

W odróżnieniu od nadciśnienia – które jest nie tylko wyjątkowo niebezpieczne dla zdrowia, ale też występuje dużo częściej – osoby o niskim ciśnieniu są stosunkowo zdrowe. Dopiero znaczny spadek ciśnienia sprawia zagrożenie zdrowia, a nawet życia. W takim stanie osoba o obniżonym ciśnieniu zaznaje uczucia zmęczenia i zawrotów głowy, wynika to ze zbyt małego natlenienia […]

obliczapotasukatelin
15.05.2019
ok. 4 min

Jaką rolę odgrywa potas w organizmie człowieka?

Potas należy do głównych makroelementów naszego organizmu, a jego rola w prawidłowym funkcjonowaniu jest nieoceniona. Obecnie poziom wiedzy na temat tego pierwiastka i funkcji jakie pełni jest coraz obszerniejszy. Każdy z nas jest w stanie wymienić jego główne zadania w ustroju. W czym ten pierwiastek nam pomaga, do czego jest niezbędny. Problemy z ciśnieniem krwi […]

ukladnerwowykatelin
25.03.2019
ok. 2 min

Rola magnezu dla właściwego funkcjonowania serca i układu nerwowego

Obecność magnezu w naszym organizmie ma fundamentalne znaczenie dla jego prawidłowego funkcjonowania. Wraz z potasem, sodem i wapniem należy on do czterech głównych kationów naszego organizmu. Natomiast jako jon wewnątrzkomórkowy ilościowo ustępuje miejsca jedynie potasowi. Szacuje się, że w ciele dorosłej, ważącej 70 kg osoby znajduje się ok. 22-26 g magnezu. Magnez obecny jest w […]